Gedurende mijn Master of Culture and Change (MCC) heb ik verschillende onderzoeken mogen doen naar verandering in organisaties. In deze blog lees je welk type leiderschap nodig is tijdens verandertrajecten. In de praktijk zie ik helaas nog vaak dat veranderingen hierop stuk lopen.

effect leiderschap op veranderbereidheid

Izak Ajzen onderscheidt in zijn boek ‘The theory of planned behavior’ drie factoren die het gedrag van je mensen voorspelbaar kunnen maken, namelijk:  

1. de attitude van de persoon ten aanzien van het gedrag
2. de subjectieve norm ten aanzien van het gedrag
3. de controle die de persoon ervaart over het gedrag

Deze factoren vormen samen de intentie om het gewenste gedrag te vertonen, ofwel geven inzicht hoe het gedrag tot stand komt en veranderd kan worden. Een lage bereidheid tot veranderen heeft vaak te maken met de aanpak van het veranderproces of het onhandig handelen van verandermanagers. Zo blijkt uit onderzoek dat veel managers weinig naar zichzelf kijken wanneer zij op zoek gaan naar de oorzaken voor het lastige veranderen van organisaties. Kortom, leiderschap en dan met name het type leiderschap is cruciaal in verandering.

type leiderschap cruciaal in veranderingen

Er zijn veel verschillende manieren om leiderschap te duiden. Zelf ben ik gecharmeerd van de theorieën van Jaap Boonstra. Hij heeft onderzocht dat een combinatie van transformationeel en participatief leiderschap nodig is bij veranderingen in bedrijven die al langer bestaan. Dit omdat bij deze bedrijven vaak sprake is van een robuuste cultuur.

• Transformationeel leiderschap kenmerkt zich door: Geeft leiding, innoveert, creëert visie, is toekomstgericht, inspireert, is nieuwsgierig (luistert goed), heeft een brede interesse, is zelf-reflecterend en richt zich op wat, wie en waartoe.
• Participatief leiderschap kenmerkt zich door: Geeft richting, ontwikkelt, continueert, is mensgericht, zoekt mogelijkheden, is mensgericht en richt zich op wat en waarom.

Het wil overigens niet zeggen dat er in verandertrajecten geen gebruik gemaakt mag worden van macht. Dit mag zeker, al is het niet aan te raden om dit vanuit een autocratische houding te doen. Macht wordt hier gezien als het aangeven van grenzen en het doorbreken van barrières om te vernieuwen.

samengevat..

Uit een van mijn onderzoeken kun je concluderen dat het type leiderschap positief van invloed is op de veranderbereidheid van mensen in organisaties. De combinatie van transformationeel en participatief leiderschap, zoals hierboven beschreven, zijn het meest effectief tijdens verandertrajecten. Dit leiderschap onderscheidt zich ten opzichte van de andere stijlen door het inspirerende en innoverende karakter. Deze type leiders zijn in staat goed naar anderen te luisteren, staan in verbinding met de verandering en hebben toekomstvisie.

Hulp nodig bij een verandertraject in jouw organisatie? Neem contact met me op.

Bronvermelding

• Ajzen, I. (1991). The Theory of Planned Behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, pp. 179-211
• Biggelaar, B. (2013). Icek Ajzen: Meer kennis leidt niet tot beter gedrag, MT.nl
• Boonstra, J. (2014). Leiders in cultuurverandering. Assen: Koninklijke Van Gorkum BV
• Boonstra, J.J. (2000). Lopen over water. Over dynamiek van organiseren, vernieuwen en leren. Rede in verkorte versie Universiteit van Amsterdam